صنایع

دریایی

صنعت دریایی شامل 4 حوزه حمل و نقل، گردشگری، شیلات و خدمات دریایی می‌باشد که از ابتدا نقطه کانونی برای حمل و نقل کالا در جهان بوده است و امروزه حدود 90 درصد تجارت جهانی توسط این صنعت انجام می‌شود به عبارتی صنعت دریانوردی قلب تجارت و اقتصاد جهانی و محور توسعه و اقتدار کشورها به شمار می‌رود و ظرفیت بالا، هزینه کم و ایمنی زیاد؛ این صنعت را برای تجارت پایدار، بهینه کرده است. ایران با پهنه آبی حدود 5800 کیلومتری در سواحل شمالی و جنوبی کشور، و برخورداری از جایگاه راهبردی جغرافیایی در خاورمیانه، پتانسیل مناسبی در حوزه حمل و نقل دریایی دارد و مزیت‌هایی چون تسهیلات بندری و فراساحلی در مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی؛ پتانسیل مناسبی در حوزه حمل و نقل و تجارت دریایی نصیب ایران کرده است. برخلاف برنامه اول و دوم توسعه کشور، که در آن‌ها هیچ اشاره‌ای به صنعت دریایی نشده بود؛ از برنامه سوم توسعه به بعد و در زیربخش صنایع، به صنعت دریانوردی و توجه به فناوری‌های نوین در این صنعت اشاره شده است. در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات، صنعت حمل و نقل دریایی به واسطه ماهیت ارتباطات بین‌المللی آن، همواره در حال توسعه بوده و ورود تکنولوژی‌های نوین به این صنعت، بسیار سریع است در همین راستا سرعت، دقت و کیفیت خدمات دریایی به دلیل استفاده از راه‌حل‌های هوشمند رو به بهبود است. فناوری‌های هوشمند در صنعت دریانوردی تحولی عظیم به وجود آورده‌اند و امروزه بنادر و شناورها، به‌عنوان دو بازوی اصلی صنعت دریانوردی، درحال هوشمندسازی هستند. بنادر هوشمند، با کاهش دخالت نیروی انسانی و آنالیز داده‌های دریایی، حوادث و مخاطرات را در پهنه‌های آبی به حداقل می‌رسانند. استفاده از فناوری‌های نوین، هزینه و خطای انسانی را در کنترل شناورهای دریایی کاهش و بهره‌وری نیروی انسانی را در این صنعت افزایش می‌دهد. یکی از اصول مهم در تصمیم‌گیری طرح‌های دریایی، اطلاعات دقیق و به‌هنگام است که برای جمع‌آوری، بازیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات، استفاده از فناوری‌های مکانی مانند سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای برنامه‌ریزی مسائل دریایی، تحلیل و پردازش این اطلاعات کاربرد زیادی دارد. با استفاده از فناوری‌های نوظهوری مانند: رادار (radar)، سیستم تعیین موقعیت جهانی (GPS) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)؛ راهبری و هدایت شناورها برای دریانوردان آسان‌تر شده است و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده، وظیفه ناوبری و هدایت شناورهای دریایی به طور کامل به سیستم‌های هوشمند واگذار شود.

هوشمندسازی فرآیندهای دریایی باعث فرآوری زنجیره تأمین صنعت دریانوردی و ایجاد ارتباط مؤثر میان فعالان این حوزه با بنادر می‌شود. مانیتورینگ لحظه‌ای فرآیندهای دریایی، کنترل تردد شناورها و ثبت عملیات دریایی، از جمله خدماتی است که تکنولوژی‌های مکانی در اختیار متخصصان صنعت دریانوردی قرار می‌دهند.

سیستم‌های رهگیری و اتوماسیون کشتی‌ها و طراحی شناورهای بدون سرنشین در سال‌های اخیر، از جمله اقدامات تأثیرگذار در حوزه هوشمندسازی صنعت دریانوردی به شمار می‌رود. سیستم شناسایی خودکار (Automatic Identification System) بر حرکت شناورهای دریایی نظارت می‌کند. با استفاده از AIS، اطلاعات مسیر و سرعت شناورها ثبت و به مناطق ساحلی و دیگر کشتی‌ها مخابره می‌شود.

سیستم ردیابی و شناسایی از راه دور (Long Range Identification & Tracking) هم با هدف ارتقای ایمنی دریانوردی و حفاظت از محیط زیست دریایی در پهنه‌های آبی مورد استفاده قرار می‌گیرد که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و ثبت اطلاعات مکانی و زمانی شناورها، به حفظ و امنیت صنعت دریانوردی کمک می‌کند.

امروزه دستاوردهای فناورانه نقش اساسی در توسعه و پیشرفت صنعت دریانوردی دارند. از جمله علوم تأثیرگذار و کاربردی در صنعت دریانوردی؛ علوم مکانی و فناوری‌های ارتباطی است که برای احراز هویت، اطلاع از موقعیت مکانی و وضعیت امنیت کشتی‌ها؛ به دولت‌ها و سازمان‌های دریایی کمک می‌کند حرکت شناورهای دریایی را کنترل کنند و خطرات احتمالی در صنعت دریایی را به حداقل برسانند.